EPA – EUROPEAN PSYCHIATRIC ASSOCIATION
Jerzy Samochowiec
Ten numer kwartalnika Psychiatry pojawia się dokładnie w tym czasie, w którym odbywa się 31 Europejski Kongres Psychiatrii „Social Cohesion, a Common Goal for Psychiatry”. W trakcie kongresu dojdzie do kolejnego spotkanie Prezydentów Europejskich Towarzystw Psychiatrycznych. Pierwsze takie spotkanie po 3 latach trwania pandemii odbyło się w grudniu 2022. Do tej pory, w czasie mojej kadencji Przewodniczącego, spotykaliśmy się online. Także w czasie kolejnych kongresów, które były wirtualne (Madryt, Florencja i Budapeszt). Aż trudno uwierzyć, że poprzednie spotkanie „na żywo” odbyło się na kongresie w Warszawie.
Pandemia, wojna i kryzys gospodarczy odcisnęły swoje piętno na każdym z nas, w znaczącym stopniu wpłynęły na nasze zdrowie psychiczne. Prawie wszystkie Krajowe Towarzystwa Psychiatryczne (NPA) podjęły działania ukierunkowane na te właśnie zagadnienia.
W wiele z nich zaangażowany był również Komitet Sterujący Rady NPA działający w ramach EPA. Nasze działania są szczegółowo opisane na stronie https://www.europsy.net/activities/.
Podsumowując: kontynuowaliśmy prace nad poprawą naszej efektywności i zaangażowania członków NPA. Podjęliśmy prace dotyczące zagadnień etycznych, podsumowania danych zebranych w ramach grup zadaniowych Prezesa EPA, dotyczących digitalizacji w psychiatrii UE, wytycznych dotyczących leczenia schizofrenii, mapowania doskonałości naukowej. Aktywizujemy społeczności europejskich psychiatrów do trzeciej edycji Programu Ambasadorów EPA. Nasze działania dotyczą również promocji kształcenia ustawicznego i szkoleń, zabiegamy o poprawę warunków pracy personelu zdrowia psychicznego, wspieramy kampanie antystygmatyzacyjne, uczestniczymy w działaniach, które mogą wpływać na decydentów na szczeblu ponadnarodowym.
Wojna w Ukrainie
Nie ulega wątpliwości, że wojna jest jednym z najsilniejszych zagrożeń dla zdrowia psychicznego. Reprezentantki Ukraińskich Towarzystw Psychiatrycznych przedstawiają regularnie informacje o dramatycznej sytuacji w Ukrainie, potrzebach pacjentek i pacjentów, i psychiatrii. Oczywiście poszczególne NPA okazują swoje wsparcie psychiatrii na Ukrainie, to zarówno wsparcie materialne, m.in. zakup agregatów prądotwórczych, jak i zaangażowanie w działania na rzecz ukraińskich pacjentów – zarówno poprzez Towarzystwa Ukraińskie zrzeszone w EPA, jak i poprzez bezpośrednią pomoc osobom zmagającym się ze zdrowiem psychicznym, które szukały schronienia w innych krajach europejskich.
Chcę przypomnieć, że Zarząd EPA dokładnie rozważył stanowisko Rosyjskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, które nie było gotowe poprzeć oświadczenia EPA potępiającego rosyjską inwazję i wojnę w Ukrainie, w której bombardowani są niewinni ludzie, członkowie EPA i szpitale psychiatryczne. Dlatego też Zarząd z przykrością podjął decyzję o zawieszeniu członkostwa Rosyjskiego Towarzystwa Psychiatrycznego – jest to jednak z punktu widzenia EPA sygnał protestu wobec naruszeń praw człowieka w wojnie, przeciwko naruszeniom zasad demokracji
EPA nadal jest gotowe przyjmować rosyjskich członków, zarówno NPA, jak i indywidualnych, którzy popierają oświadczenie EPA potępiające rosyjską inwazję. Do czasu zakończenia wojny Rosyjskie Towarzystwo Psychiatryczne nie może zostać ponownie włączone do systemu EPA.
W czasie spotkania w grudniu omawiano inicjatywę, w ramach której NPA mogłyby zobowiązać się do podnoszenia świadomości na temat poważnych krótko- i długoterminowych konsekwencji konfliktów zbrojnych dla zdrowia psychicznego zarówno na poziomie społecznym, jak i politycznym.
Etyka
Dyskusja na temat etyki medycznej przyniosła do tej pory następujące wnioski:
NPA są aktywne w dziedzinie etyki medycznej, ale bardziej poprzez organy i organizacje, niż poprzez tworzenie dokumentów. Wiele NPA identyfikuje „autonomię pacjenta”, „stygmatyzację/dyskryminację” i „eutanazję” jako pojawiające się tematy dyskusji.
Krajowe organy ds. badań naukowych są zwykle otwarte na przyjęcie międzynarodowych kodeksów etycznych (np. Deklaracji Helsińskiej), jednak kodeks etyczny EPA wciąż nie został przyjęty przez większość NPA. Większość krajowych organów ds. ochrony danych akceptuje ideę dzielenia się swoimi dokumentami etycznymi i tworzenia wspieranej przez EPA
bazy danych wytycznych etycznych. W Europie widoczne jest grupowanie się dylematów etycznych, na przykład w krajach o wyższym PKB coraz częściej dyskusja dotyczy roli psychiatrów w podejmowaniu przez pacjentów decyzji dotyczących eutanazji (wspomaganego samobójstwa) i zabiegów aborcyjnych. Z kolei w krajach o niższym PKB dominują tematy dotyczące „Naruszenia standardów praktyki klinicznej”.
Europejski egzamin z psychiatrii
Geert Dom przedstawił dotychczasowe prace nad stworzeniem europejskiego egzaminu specjalizacyjnego. Już ponad 15 specjalności medycznych posiada taki europejski egzamin i bez wątpienia nadszedł czas, aby opracować go również dla psychiatrii. Prezydent Elekt EPA stwierdził, że stawia sobie ten projekt jako jedno z najważniejszych zadań. Organizacje takie jak UEMS-PS, EFPT i EPA współpracują w celu ustanowienia europejskiego egzaminu komisyjnego. Oczywiście europejski egzamin nie zastąpi egzaminów krajowych, ale będzie stanowił dodatkowy sposób regulacji i akredytacji.
■
Zdjęcia w serwisie: www.stock.chroma.pl, www.123rf.com, archiwa autorów i redakcji
