I Konferencja Polskiego Towarzystwa Psychiatrii Środowiskowej (PTPŚ)

Artur Kochański

W dniach 9 i 10 września 2022 roku odbyła się w Warszawie, w gościnnych murach Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, I Konferencja Polskiego Towarzystwa Psychiatrii Środowiskowej (PTPŚ). Organizatorzy zaproponowali ponad 200 uczestnikom konferencji dyskusję nad nieustająco aktualnym tematem: „Jakiej psychiatrii potrzebujemy”.

Wstępem do dyskusji podczas każdej z sesji były wystąpienia osób znaczących dla przemian w systemie opieki psychiatrycznym w naszym kraju. Sesję inauguracyjną poprowadziły prof. Maria Załuska – Prezeska Zarządu PTPŚ wspólnie z wiceprezeską Panią Katarzyną Stankiewicz. Uczestników przywitali przedstawiciele władz uczelni: ks. prof. Marek Stokłosa – Prorektor UKSW i prof. Jan Cieciuch – Dyrektor Instytutu Psychologii UKSW, którzy zwrócili uwagę na potrzebę dbałości o zdrowie psychiczne i właściwego kształtowania postaw wobec osób z zaburzeniami psychicznymi oraz podkreślili, że UKSW od lat aktywnie włącza się w proces przemian w systemie opieki psychiatrycznej m.in. poprzez powołanie podmiotu leczniczego EZRA UKSW, który prowadzi placówki środowiskowej opieki psychologiczno-psychoterapeutycznej dla dzieci i młodzieży.

Pierwszym wykładowcą pierwszej sesji była prof. Dominika Dudek – Prezeska Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, która przedstawiła zarys reformy systemu opieki psychiatrycznej w Polsce w odniesieniu do trzech poziomów referencyjności, z których pierwszy to centra zdrowia psychicznego (CZP), czyli podstawowa opieka psychiatryczna, drugi – programy specjalistyczne np. program leczenia osób z zaburzeniami osobowości, odżywiania czy podwójną diagnozą, trzeci – jednostki kliniczne, które miałyby zajmować się diagnozą i terapią szczególnie trudnych pacjentów zarówno z CZP jak i placówek prowadzących programy specjalistyczne.

Po Pani Profesor głos zabrał Dariusz Poznański – Dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego Ministerstwa Zdrowia, który zapewnił o potrzebie kontynuacji reformy systemu opieki psychiatrycznej w naszym kraju, zarówno w odniesieniu do osób dorosłych, jak i dzieci i młodzieży.

Trzecim wykładowcą była pani Małgorzata Łyciuk-Bzdyra, specjalistka, która w ramach UKSW odpowiada za realizację projektów finansowanych ze środków Unii Europejskiej, m.in. utworzenie środowiskowych ośrodków psychologiczno-psychoterapeutycznych dla dzieci i młodzieży.

Sesję zakończyło wystąpienie prof. Jacka Wciórki – Przewodniczącego Rady Naukowej PTPŚ – zatytułowane „Kto się boi psychiatrii środowiskowej?”. Pan Profesor zwracał uwagę na wszelkiego typu zagrożenia dla rozwoju idei psychiatrii środowiskowej, które mogą płynąć nie tylko ze strony urzędników, ale również samego środowiska terapeutycznego, szczególnie psychiatrycznego. Zaapelował o psychiatrię opartą na wartościach i szacunku dla osób dotkniętych kryzysem psychicznym. Podkreślił, że osoby te przestają być odtąd wyłącznie beneficjentami opieki, ale stają się aktywnymi uczestnikami własnego zdrowienia, świadcząc coraz częściej pomoc innym pacjentom.

Tematem drugiej sesji prowadzonej przez dr Izabelę Ciuńczyk – Dyrektor CZP MEDISON w Koszalinie i Członka Zarządu PTPŚ oraz dr n. med. Artura Kochańskiego – Prezesa Zarządu Lubelskiego Stowarzyszenia Ochrony Zdrowia Psychicznego był pilotaż Centrów Zdrowia Psychicznego. Jako pierwszy wykładowca wystąpił dr Marek Balicki – były Kierownik Biura ds. Pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (NPOZP), który mówił o trudnych początkach, ale też znaczących osiągnięciach programu pilotażowego w CZP do 2021 roku. Drugim wykładowcą w tej sesji była dr n. med. Anna Depukat – obecny Kierownik Biura ds. Pilotażu NPOZP, która przedstawiła założenia związane z kontynuacją reformy w odniesieniu do Centrów Zdrowia Psychicznego. Sesja zakończyła się dyskusją nad kształtem reformy, ze szczególnym uwzględnieniem środków, które powinny znaleźć się w budżecie NFZ, aby psychiatria mogła we właściwy sposób służyć potrzebującym.

Trzecia sesja poświęcona środowiskowej sieci opieki nad osobami z zaburzeniami psychicznymi była prowadzona przez innych członków Zarządu PTPŚ: Barbarę Banaś – przedstawicielkę Stowarzyszenia Otwórzcie Drzwi z Krakowa oraz dr Piotra Stonia – kierownika CZP w Kościerzynie. Jako pierwszy wykładowca głos zabrał prof. Andrzej Cechnicki – Kierownik Zakładu Psychiatrii Środowiskowej CM UJ, który poświęcił swoje wystąpienie zagadnieniom budowania systemu opieki środowiskowej nad zdrowiem psychicznym w oparciu współpracę i potrzebę szczególnego zadbania o osoby z ciężkimi zaburzeniami psychicznymi. Jako drugi wykładowca, na temat oczekiwań i potrzeb osób dotkniętych kryzysami psychicznymi, wypowiedziała się Barbara Banaś, współprowadząca sesję. Wypowiedź ta jasno wyraziła przekonanie, że tylko psychiatria środowiskowa, dobrze zorganizowana i finansowana, jest w stanie zadbać o godność chorego. W trzecim wystąpieniu w tej sesji dr n. med. Tomasz Szafrański – psychiatra z Wolskiego CZP i Prezes Elekt PTPŚ, zwrócił uwagę na znaczenie uwzględnienia w reformie i standardach organizacyjnych CZP kwestii związanych z potrzebą zadbania o zdrowie somatyczne osób z zaburzeniami psychicznymi.

Na koniec pierwszego dnia Konferencji odbyła się Sesja Jubileuszowa z okazji 50-lecia działalności Ośrodka SYNAPSIS. Sesję poprowadzili: prof. Ryszard Praszkier – współzałożyciel SYNAPSIS oraz Michał Wroniszewski – prezes zarządu SYNAPSIS. W pierwszym wystąpieniu zaprezentowano idee psychiatrii humanistycznej i środowiskowej prof. Kazimierza Jankowskiego. Drugi wykład dotyczył doświadczeń Fundacji SYNAPSIS i środowiskowego podejścia do autyzmu. Na koniec sesji prof. Ryszard Praszkier w swoim barwnym wystąpieniu przekonywał o znaczeniu radości w psychoterapii [tekst, który powstał w oparciu o to wystąpienie publikujemy w tym numerze PSYCHIATRY]. Sesję zakończył panel dyskusyjny na temat przesłania prof. Kazimierza Jankowskiego z udziałem prof. Ireny Namysłowskiej, prof. Andrzeja Cechnickiego, dr Marka Balickiego, prof. Jacka Wciórki i Jacka Michałowskiego, a prowadzony przez Krzysztofa Jedlińskiego.

Drugi dzień obrad otworzyła sesja nt. nowoczesnych technologii i terapii w opiece środowiskowej. Została poprowadzona przez dr n. med. Macieja Matuszczyka – psychiatrę i Dyrektora CZP Feniks z Zabrza i dr n. med. Tomasza Szafrańskiego. Wykład o telemedycynie wygłosił dr Maciej Matuszczyk. Natomiast o potrzebie zastosowania niefarmakologicznych oddziaływań związanych ze stylem życia, a przede wszystkim dietą, w niezwykle ciekawy sposób przekonywała dr n. med. Joanna Róg z I Kliniki Psychiatrii i Wczesnej Interwencji UM w Lublinie, która wygłosiła wykład przygotowany we współpracy z prof. Hanną Karakułą-Juchnowicz – Kierownikiem Kliniki (i członkinią ZG PTPŚ).

Kolejna sesja drugiego dnia konferencji dotyczyła mierników i oceny jakości w środowiskowej opiece psychiatrycznej. Moderatorami sesji byli kolejni członkowie zarządu PTPŚ: dr Joanna Krzyżanowska-Zbucka – Przewodnicząca Sekcji Naukowej Psychiatrii Środowiskowej Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i Mariusz Panek – Prezes Fundacji Leonardo z Krakowa. Jako pierwszy wykładowca w sesji głos zabrał prof. Andrzej Kokoszka z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego i odniósł się do możliwych kryteriów oceny programów terapeutycznych w opiece psychiatrycznej wskazując na znaczenie kryteriów stosowanych przez AOTMiT. W następnym wystąpieniu Bartłomiej Molenda z Biura ds. Pilotażu NPOZP próbował odpowiedzieć na pytanie, jak ocenić jakość w środowiskowej opiece psychiatrycznej.

Kolejny wykład, wygłoszony przez Magdalenę Nowojską a przygotowany przy udziale prof. Krystyny Górnej i prof. Krystyny Jaracz, przedstawił sposoby oceny efektywności w Środowiskowym Centrum Zdrowia Psychicznego w Poznaniu. Część wykładową sesji zakończyło wystąpienie trojga prelegentów – Izabeli Ciuńczyk, Mariusza Panka i Dariusza Barana – psychologa z Rzeszowa, sekretarza zarządu Sekcji Naukowej Psychiatrii Środowiskowej i Rehabilitacji PTP, które prezentowało możliwe sposoby oceny jakości w opiece psychiatrycznej z perspektywy praktyków.

Następnie odbył się panel dyskusyjny moderowany przez Monikę Syc ze Stowarzyszenia Otwórzcie Drzwi z Krakowa i dr Piotra Stonia. Wzięli w nim udział: Barbara Banaś, dr Marek Balicki, dr Izabela Ciuńczyk, Bartłomiej Molenda, dr Joanna Krzyżanowska-Zbucka, Katarzyna Stankiewicz i Jakub Wacławek – asystent zdrowienia z CZP MEDISON w Koszalinie.

I Konferencję PTPŚ zakończyła sesja zatytułowana „Jakiej reformy potrzebujemy?” poprowadzona przez prof. Marię Załuską i Barbarę Banaś. Sesję otworzyło wystąpienie prof. Agnieszki Gmitrowicz – Kierownika Kliniki Psychiatrii UM w Łodzi na temat roli psychiatrii środowiskowej w prewencji samobójstw. Kolejne dwa wystąpienia pod takim samym tytułem jak sesja i cała konferencja zostały przedstawione zarówno z perspektywy profesjonalisty – przez prof. Marię Załuską, jak beneficjenta – przez Katarzynę Parzuchowską.

Podsumowania obrad dokonała prof. Maria Załuska. Konferencję zakończyła dyskusja i przyjęcie rezolucji dotyczącej najważniejszych potrzeb polskiej psychiatrii.

Podziękowania dla wspierających organizację konferencji: Instytutu Psychologii UKSW i Ośrodka Zarządzania Projektami Biuro Innowacji Społecznych Innowacji i w szczególności Pani Alicji Ozdowy-Bietkowskiej. Dyrektor artystyczna kwartalnika Psychiatra – Katarzyna Kowalska przygotowała świetną oprawę wizualną konferencji. Adam Szafrański wspierał recepcję i rejestrację. Stowarzyszenie CZP pokryło koszty przerw kawowych.

Udział w konferencji był bezpłatny, uczestników proszono o wpłatę na konto Caritas Opole darowizny na POMOC dla psychiatrii na Ukrainie. Zebraliśmy 8260 zł.

/

Takiej która…

Katarzyna Parzuchowska

| Arteterapeutka i aktywistka, Trener i Specjalista ds. Komunikacji w Środowiskowym Centrum Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży Warszawa-Wola, założycielka i kierowniczka Teatru Kryzys.

1. Takiej, która uwzględnia szerokie działania w przedszkolach i szkołach oraz uniwersytetach, by docierać do dzieci i młodych ludzi zagrożonych doświadczeniem kryzysu.

2. Takiej, którą da się szybko odczuć, która da poczucie, że się coś zmienia, czyli zakrojonej szeroko, wpływającej na realną dostępność usług.

3. Takiej, która jest długofalowa, która nie zostawia pacjenta po interwencji samego ze sobą, która pomyślana jest na wspieranie przez lata, zwłaszcza jeśli przebieg choroby staje się przewlekły.

4. Takiej, która uwzględnia rodziny, znajomych, przyjaciół, która pozwala pozostać w swoim środowisku i nie powoduje wypadnięcia z ról społecznych.

5. Takiej, która bazuje na zasobach osób korzystających z usług psychiatrycznych, by choroba pozostawała jedynie niewielkim elementem w życiu.

6. Takiej, która zakładałaby rehabilitację zawodową i edukacyjną, by można było dbać o swoją samodzielność i czerpać satysfakcję z pracy, szkoły.

7. Takiej, która budziłaby zaufanie – sprawnej i odpowiadającej na konkretne indywidualne potrzeby.

8. Takiej, która opiera się na przemyślanych standardach, odpowiadających indywidualnym sytuacjom pacjentów.

9. Takiej, która byłaby niezależna politycznie i kontynuowana przez lata, dobrze rozplanowanej w czasie, konsekwentnej.

10. Takiej, która uwzględniłaby odpowiednią liczbę wykształconych profesjonalistów, specjalistów różnych dziedzin adekwatnie wynagradzanych za swoją pracę i mających czas dla swoich klientów.

/

Kawę pijam w towarzystwie – po konferencji

Jakub TERCZ

Miało być krótko i subiektywnie, jak otwarcie wyraził się Naczelny, więc piszę o pewnej metaforze, która pojawiła się drugiego dnia I Konferencji PTPŚ „Jakiej psychiatrii potrzebujemy?” by powracać przez kolejne kilka wykładów – finansowanie Centrów Zdrowia Psychicznego jako skład cappuccino.

Otóż prawdziwe cappuccino składa się z trzech składników: kawy, mleka i śmietanki. Kawa to baza, obejmuje podstawowe działania CZP, na czele z finansowaniem per capita; mleko to już coś niby ponad standard, ale powszechnie pożądanego, żeby cappuccino było przynajmniej trochę beżowe: Punkt Zgłoszeniowo-Koordynacyjny poza szpitalem, doradca zawodowy czy dietetyk, faktyczna praca w środowisku; w końcu dopełnienie, małe guilty pleasure, niby tłusto i drogo, ale warto, czyli śmietanka jako innowacja: Otwarty Dialog, wdrażanie koncepcji tworzonych bezpośrednio przez zespoły Centrów, dobór leków na podstawie badań genetycznych.

Profesor Jacek Wciórka podjął się rozwinięcia tego wyobrażeniowego konstruktu, dodając przytomnie, jak wytrawny barista, że kawa ma przede wszystkim smakować. Myślę sobie, kilka dni po konferencji, sącząc z rodziną w domowym zaciszu konkretne monoskładnikowe espresso, że dla smaku kawy niebagatelne znaczenie mają też miejsce i okoliczności spożywania: dobrze jest wcześniej wiedzieć, kogo zaprasza się do stołu, czy ktoś nie ma alergii na laktozę oraz przy którym stoliku siedzą herbaciarze. Jakiej więc psychiatrii potrzebujemy? Po I Konferencji PTPŚ wydaje się, że przede wszystkim świeżej, bo ze starych ziaren, choćby to była kopi luwak, świeżej kawy nie zaparzymy.

/

# # #

OGŁOSZENIA I REKLAMY