Katarzyna Szczerbowska
Pod hasłem „Razem ku zdrowiu psychicznemu – wspólny cel, wspólne dobro!” w dniach 10-11 czerwca w Warszawie odbył się IV Kongres Zdrowia Psychicznego.
Zgromadził uczestników z całej Polski – lekarzy, osoby z doświadczeniem kryzysu i ich bliskich, psychologów, psychoterapeutów, ludzi działających na rzecz osób z doświadczeniem kryzysu psychicznego w fundacjach i stowarzyszeniach, nauczycieli, pracowników pomocy społecznej, socjologów, dziennikarzy. W panelach wystąpiło 92 prelegentów. Rozmawiano o roli szpitala, rodziny, pracy, lokalnej społeczności, prawach pacjenta, wyzwaniach, jakie stoją przed szkołami, profilaktyce, transformacji systemu ochrony zdrowia psychicznego.
Jednym z prelegentów kongresu był Rene Keet, psychiatra z Holandii, który prowadzi EUCOMS, organizację skupiającą dostarczycieli usług w zakresie środowiskowej ochrony zdrowia psychicznego przy Unii Europejskiej. Był też ambasadorem kongresu. W wywiadzie udzielonym Mateuszowi Różańskiemu dla portalu www.niepelnosprawni.pl mówił: Reforma ochrony zdrowia psychicznego, która zaczęła się w Polsce kilka lat temu, jest i będzie procesem, który trwa. Obecnie, gdy około połowa waszego kraju jest pokryta siecią Centrów Zdrowia Psychicznego, najważniejsza jest zgoda, co do jej celów. To, co mogę doradzić, to przyglądanie się już istniejącym systemom psychiatrii środowiskowej. Nie chodzi o kopiowanie rozwiązań, ale czerpanie z nich tego, co najlepsze. Takim modelem jest elastyczna i asertywna publiczna opieka zdrowotna ang. Flexible Assertive Community Treatment (FACT). Opieka elastyczna polega na tym, że pomoc podąża za potrzebującymi. Wsparcie nie oczekuje na pacjenta w klinice czy w szpitalu, ale pacjenci są odwiedzani w domach, a jeśli ich nie mają, to pomoc dociera tam, gdzie przebywają. Wszystko odbywa się w społeczności i z wykorzystaniem zasobów, które ona oferuje. Dzięki temu można zapewnić wsparcie blisko ludzi w ich otoczeniu i efektywnie leczyć ich tak, jak tego potrzebują. Musimy pamiętać, że zdrowie psychiczne to temat zbyt ważny, by zajmowała się nim tylko psychiatria. Dlatego trzeba stworzyć cały ekosystem wsparcia. Jego częścią powinna być podstawowa opieka zdrowotna. Bo nawet jeśli człowiek przebywa w szpitalu psychiatrycznym, to przecież nadal jest pod opieką lekarza rodzinnego, który też powinien się włączyć w proces wychodzenia z kryzysu. Tak samo zaangażowany powinien być system wsparcia społecznego. Ogromną rolę odgrywają też pracodawcy. Bo godna praca za godną płacę także jest ważna dla zdrowia psychicznego. Dlatego tak ważne jest stosowanie istniejących już strategii wprowadzania ludzi na rynek pracy. Musimy odwrócić istniejące podejście i postawić na pierwszym miejscu pracę. Dlatego, jeśli osoba doświadczająca kryzysu zdrowia psychicznego chce pracować, zadaniem tych, którzy ją wspierają, powinno być także wspieranie jej rozwoju zawodowego, szukanie zatrudnienia poprzez kontakty z pracodawcami.
Wykład otwarcia wygłosił dr Cezary Żechowski, psychiatra i psychoterapeuta, prowadzący Środowiskowe Centrum Zdrowia Psychicznego dla dzieci i młodzieży w Szpitalu Wolskim w Warszawie, który zwrócił uwagę na moc empatii w radzeniu sobie z kryzysem. Przytaczał badania świadczące o tym, że „Jeśli mózgi zaczynają synchronizować w obszarze empatii, poprawia się współpraca, kooperacja, wzajemna pomoc, zaufanie, bliskość i co najważniejsze, u osób zaangażowanych w interakcję, wzmagają się procesy prospołeczne”.
Grono profesorów psychiatrii na kongresie reprezentowali m.in. prof. Maria Załuska, prof. Dominika Dudek, prof. Barbara Remberk, prof. Małgorzata Janas-Kozik, prof. Maria Radziwoń-Zalewska, prof. Bogdan de Barbaro, prof. Andrzej Cechnicki, prof. Janusz Heitzman, prof. Michał Lew Starowicz, prof. Andrzej Kokoszka, prof. Robert Pudlo, prof. Jacek Wciórka.
Kongres nie jest konferencją naukową, jest wydarzeniem społecznym. Oddolnym ruchem tworzonym przez osoby z doświadczeniem kryzysów psychicznych, ich rodziny i bliskich wspólnie z ekspertami przez wiedzę. Osoby zaangażowane w jego organizację oraz prelegenci działają w ramach wolontariatu. Organizacja spoczęła głownie na barkach ekspertów przez doświadczenie przy wsparciu dr Krzyżanowskiej-Zbuckiej. Głównym organizatorem była Fundacja eFkropka, w której pracują cztery osoby. Współorganizatorami byli Szpital Bielański, podmiot leczniczy miasta stołecznego Warszawy, Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Psychiatrii i Opieki Środowiskowej, Stowarzyszenie Centrów Zdrowia Psychicznego, Fundacja Wspierania Rozwoju Społecznego Leonardo. Pomagali wolontariusze.
Kongresowi towarzyszył Marsz Żółtej Wstążki – marsz po godność, marsz solidarności z osobami z doświadczeniem kryzysu psychicznego i ich bliskich, który zaniósł postulaty do polityków o konieczne działania by usprawnić system ochrony zdrowia psychicznego. Przedstawiciele Ministerstwa wyszli do uczestników, a postulaty zostały złożone na ręce pani Joanny Głażewskiej, dyrektorki Departamentu Zdrowia Publicznego.
Katarzyna Szczerbowska związana z Fundacją eFkropka napisała o marszu: „Dla mnie ważna była ta wstążka, którą wspólnie nieśli ludzie w marszu o godność – solidarności z osobami z doświadczeniem kryzysu i ich bliskimi. Wstążka, która łączy. To był najpiękniejszy marsz dla mnie, bo nie było transparentów, skandowania, ludzie szli i rozmawiali ze sobą jak na spacerze i nieśli razem wstążkę. Wielu to koleżanki i koledzy, których lubię nazywać siostrami i braćmi w doświadczeniu, bo łączy nas doświadczenie. Choć wciąż pokazanie twarzy wiąże się z lękiem, że zostanie się odrzuconym, zmarginalizowanym, infantylizowanym, opuszczonym, napiętnowanym”.
„Największą barierą przy wychodzeniu z kryzysu zdrowia psychicznego jest stygmatyzacja, piętno, które sprawia, że osoby w kryzysie zdrowia psychicznego postrzegane są jako gorsze, mniej wartościowe. Dlatego bardzo cieszy mnie to, że celebryci, osoby ze świecznika coraz częściej mówią o swoich problemach ze zdrowiem psychicznym. Ale niestety ma to niewielki wpływ na postrzeganie osób z problemami zdrowia psychicznego. Podobnie jak kampanie społeczne. Najbardziej w walce ze stygmatyzacją pomocny jest bezpośredni kontakt. Ważny jest głos i udział w debacie takich osób jak Katarzyna Szczerbowska (dziennikarka, osoba z doświadczeniem kryzysu zdrowia psychicznego), dzięki którym już się nie mówi tylko o osobach w kryzysie, ale też się z nimi rozmawia. Ważne, by te osoby mogły mówić o swoich problemach bez strachu przed utratą pracy czy byciem traktowanym niepoważnie. Właśnie taki bezpośredni kontakt najlepiej pomaga w walce ze stygmatyzacją” – mówił w wywiadzie dla niepelnosprawni.pl Rene Keet.
Nagranie całości kongresu dostępne jest na kanale YouTube Fundacji eFkropka.
Więcej o kongresie: https://kongreszp.org.pl/.
Zdjęcia: Jakub Tercz
