Tegoroczny Europejski Kongres Psychiatrii (EPA 2019) był wyjątkowy z dwóch powodów. Po pierwsze odbywał się w Warszawie, po drugie zaskoczył bogactwem i różnorodnością podejmowanych tematów. Oto kilka refleksji uczestników:
Małgorzata Janowska (Lublin):
Kongres, który odbył się 6-9 kwietnia 2019 r. był wydarzeniem szczególnym i jedynym w swoim rodzaju. Różnorodność tematyki sesji, sympozjów, warsztatów, wykładów plenarnych czy kursów umożliwiła, każdemu odnalezienie tego, co w szczególny sposób go interesuje. Uczestnictwo w Kongresie pozwoliło na poszerzenie wiedzy dotyczącej nowych wyzwań w psychiatrii i refleksję nad każdym z aspektów chorób i zaburzeń psychicznych. Bardzo ciekawe były prezentacje modelu pomocy skierowanego do pacjentów ze schizofrenią, polegającego na wprowadzeniu do terapii awatarów. Zaprezentowano badania podkreślające rolę prawidłowej diety czy podejmowania aktywności fizycznej jako działań dodatkowych niezbędnych w leczeniu. W trakcie spotkań niejednokrotnie poruszano problematykę dotyczącą zagadnień społecznych, które pojawiają się nie tylko w Polsce czy w Europie, ale występują na całym świecie – dotykano dylematów związanych z migracją ludności, przemocą czy kwestii dotyczące ataków terrorystycznych.
Beata Werbińska-Sienkiewicz (Warszawa):
Duże wrażenie wywarła na mnie sesja poświęcona wyzwaniom w zapobieganiu i leczeniu zaburzeń psychicznych występujących w okresie okołoporodowym. Sesję współprowadziła dr Anita Riecher-Rossler, która położyła nacisk na metody niefarmakologiczne: edukację pacjentek, wspólne omawianie zysków i strat różnych terapii, pokazywanie możliwości. Efektem tego jest stworzenie indywidualnego planu, który pacjentka może zabrać do domu. Pacjentka ma być świadoma możliwości uzyskania pomocy w każdej chwili, dostępności oddziaływań psychoterapeutycznych, opieki zespołu interdyscyplinarnego. Korzyści takiego podejścia to wczesne wykrywanie niepokojących objawów i szybkie podejmowanie interwencji.
Farmakoterapia okołoporodowa została szczegółowo omówiona przez dr AnneLaureSutter-Dellay. Autorka podkreślała znaczenie monoterapii, stosowanie najmniejszych skutecznych dawek dzielonych w ciągu dnia, by uniknąć wysokich stężeń, monitorowanie poziomu leku we krwi. Omówiła zmiany zachodzące w organizmie matki, które wpływają na farmakokinetykę leków i wymuszają konieczność modyfikowania dawek w trzecim trymestrze. Prezentację zakończyła istotną konkluzją: „nie lek jest wrogiem, a choroba”, której rozwój niesie szereg konsekwencji zdrowotnych i społecznych zarówno dla matki, jak i dla dziecka.
Katarzyna Rek-Owodziń (Szczecin)
Udział w kongresie by bardzo wartościowym i rozwijającym doświadczeniem. Przede wszystkim przyjemnie było spotkać kolegów i koleżanki zajmujących się zagadnieniem szeroko pojętego zdrowia psychicznego nie tylko z Europy, ale tak naprawdę z całego świata. Po wykładach kilkukrotnie miałam przyjemność wymieniać refleksje na tematy w nich poruszane z innymi uczestnikami, dzieliliśmy się także doświadczeniem wynikającym z pracy w danym kraju. Moje szczególne zainteresowanie wzbudziły liczne sesje dotyczące stanów wysokiego ryzyka rozwoju psychozy. Uczestnicy mogli poznać aktualnie obowiązujące kryteria diagnostyczne, zalecenia terapeutyczne dotyczące a także wysłuchać dyskusji na temat kontrowersji powstających wokół tej diagnozy.
Najbardziej zafascynował mnie jednak wykład plenarny profesor PhilippyGarety z Londynu dotyczący zastosowania awatarów w psychoterapii pacjentów doświadczających omamów słuchowych. Sama jestem w trakcie szkolenia z psychoterapii poznawczo-behawioralnej i w swojej pracy z pacjentami psychotycznymi często stosuję techniki doświadczeniowe. Początkowo budziło to we mnie obawy, jednak obserwowanie skutków tego typu oddziaływań terapeutycznych upewniło mnie co do zasadności metody. Profesor Garety razem ze swoim zespołem opracowała program komputerowy, który pozwala na stworzenie imitacji omamu w postaci awatara, który przypomina go wyglądem oraz tonem głosu. W psychoterapii pacjent toczy dyskusję z owym awatarem, któremu głos podkłada terapeuta. Wraz z ilością sesji oraz dzięki podpowiedziom terapeuty pacjent uczy się jak zdobywać coraz większą kontrolę nad objawem. Uważam, iż współcześnie, kiedy to nowoczesne technologie są wszechobecne i bliskie człowiekowi, tego typu metoda terapeutyczna jest niezwykle potrzebna. Wykład profesor Garety był nie tylko ciekawy i inspirujący, ale także dał nadzieję na upowszechnienie skutecznej metody terapeutycznej dla pacjentów doświadczających omamów słuchowych.
Tomasz M. Gondek (Wrocław)
Drugiego dnia kongresu EPA odbyły się warsztaty dedykowane młodym psychiatrom, poświęcone dostępnym w sieci narzędziom edukacyjnym dla osób w trakcie szkolenia specjalizacyjnego, pod tytułem: „Online Training Resources for PsychiatricTrainees and EarlyCareerPsychiatrists in Europe”. Sesja, przygotowana we współpracy z EPA Section on TeleMentalHealth, prowadzona była przez CecileHanon, sekretarz EPA ds. edukacji, oraz Marię Filip, zastępczynię przewodniczącej Sekcji Kształcenia Specjalizacyjnego Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (PTP).
Warsztaty dotyczyły lokalnych narządzi edukacyjnych dostępnych dla młodych psychiatrów w różnych europejskich krajach, oraz podsumowaniu i dyskusji na temat dużego przedsięwzięcia edukacyjnego EPA, którym był otwarty kurs online wprowadzający do terapii poznawczo-behawioralnej, który zgromadził niemal 6 tys. uczestników.
Programy specjalizacyjne w różnych krajach nie są jednorodne, w każdym z nich można znaleźć obszary, w których szkolenie jest niewystarczające, rezydenci poszukują w sieci dodatkowych metod kształcenia się. Niekiedy są one przygotowywane przez lokalne instytucje szkolące i szpitale prowadzące specjalizację. Takie narzędzia edukacyjne dostępne w Danii oraz w Hiszpanii zaprezentowali dr JesperNørgaardKjær oraz dr Hector Saiz Garcia. Dr Tomasz M. Gondek zaprezentował dostępną dla rezydentów psychiatrii oraz psychiatrii dzieci i młodzieży w Polsce platformę Akademia Młodego Psychiatry, przygotowaną pod patronatem Sekcji Kształcenia Specjalizacyjnego PTP. Podczas tej sesji zwrócono uwagę na to, jak duża jest wśród młodych psychiatrów potrzeba poszukiwania wiedzy ponad wymagania określone w programach specjalizacyjnych, niezależnie od kraju i długości szkolenia. Rzetelnie przygotowane narzędzia edukacyjne online pozwalają na uzupełnienie istniejących luk w szkoleniu i wydaje się, że wraz z ich dalszym rozwojem, będą stanowić coraz bardziej znaczące źródło wiedzy dla lekarzy.
Janina Sonik (Warszawa)
Po dwóch miesiącach, które minęły od zjazdu Europejskiego Towarzystwa Psychiatrycznego sprawdzam, co się ostało, co utkwiło w pamięci?
Dla mnie pozytywnym zaskoczeniem była waga, jaką nadano tematom z pogranicza lub debatom typu pro vs cons. Poczułam się wolna od odwiecznej kartezjańskiej ścieżki wyboru między psyche a somą i pytaniem o miejsce psychiatrii w obrębie medycyny. Już w sesji otwierającej konferencję przedstawiono cele statutowe organizacji zrzeszających rodziny pacjentów. Wystąpienia o kierunkach rozwoju EPA były pozornie niezbyt pasjonujące, a jednak w dobie kryzysu w definiowaniu europejskości, pokrzepiający jest nacisk na podmiotowość pacjenta i wizja psychiatrii stojącej na straży godności człowieka. Po raz pierwszy do zarządu EPA przyjęto przedstawicieli organizacji pacjentowskich. Ucieszyłam się, że kręta ścieżka, którą stara się podążać polska psychiatria jest częścią wspólnej drogi, że postulaty Kongresu Zdrowia psychicznego okazały się być postulatami europejskimi. Tematy, o których piszę to także pewien nacisk na spersonalizowaną psychiatrię, w centrum której znajduje się pacjent i jego doświadczenie. Taką perspektywę odnalazłam w wykładzie prof. Garety o pracy z awatarem (w IPiN podobną terapie prowadzi dr Izabela Nowak). Jim van Os wykładając swoją krytykę UHR wpisał się w ten model. UHR jako koncept medyczny, ale mało skuteczny i służący prowadzeniu badań naukowych dla samych badań i publikacji. Van Os proponuje by zwrócić się w kierunku zdrowia publicznego, gdzie na pierwszym miejscu znajduje się dostępność, a także do profesjonalnej pomocy, pozbawionej stygmatyzacji, a przywracającej nadzieję.
/
