Iwona Jeziorska, Bartłomiej Molenda, Adam Zabrzygraj
Linia wsparcia zaczęła funkcjonować przy Mokotowskim Centrum Zdrowia Psychicznego już 26 marca. Proponuje wsparcie od poniedziałku do piątku w godzinach 8-20. Telefony odbiera 11 psychologów i 1 pracownik socjalny.
Instytut Psychiatrii i Neurologii w październiku 2019 roku rozpoczął realizację projektu „Kompleksowe wsparcie osób z zaburzeniami i chorobami psychicznymi w dzielnicy Mokotów”. Działania finansowane są ze środków Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej w ramach projektu PO WER 4.1. Celem projektu jest poprawa jakości działań w obszarze zdrowia psychicznego, odzyskanie samosterowności w różnych obszarach życia oraz odbudowa sieci relacji interpersonalnych przez uczestników projektu oraz zwiększenie świadomości na temat zaburzeń psychicznych w społeczności lokalnej.
W Centrum Koordynacji współpracującym z trzema Punktami Zgłoszeniowo-Koordynacyjnymi Mokotowskiego Centrum Zdrowia Psychicznego zatrudnieni są Koordynatorzy Wsparcia Społecznego oraz członkowie Mobilnego Zespołu Wsparcia Społecznego. Ich zadaniem jest ułatwienie poruszania się w systemie zorganizowanej opieki psychiatrycznej na terenie Mokotowa oraz koordynowanie opieki między innymi formami wsparcia oferowanymi w projekcie. Do oferty należą między innymi: indywidualne wsparcie społeczne, grupy wsparcia dla uczestników projektu i rodzin, aktywizacja zawodowa, prowadzenie mieszkań chronionych treningowych i przejściowych. Kolejnym elementem jest współpraca z partnerstwami lokalnymi, organizacjami pozarządowymi, domami kultury i innymi formami obywatelskiej aktywności na terenie Mokotowa w celu wzmocnienia sieci oparcia społecznego. Dzięki takim rozwiązaniom Punkty Zgłoszeniowo-Koordynacyjne działające w ramach pilotażu współpracują z Centrum Koordynacji Wsparcia Społecznego z projektu i stają się realną częścią skoordynowanej środowiskowej opieki psychiatrycznej.
Sytuacja epidemiologiczna spowodowana pandemią SARS CoVID-19 i związane z nią trudności w kontynuacji rozpoczętych działań przyczyniła się do uruchomienia Linii Wsparcia Psychologicznego. Linia zaczęła funkcjonować przy MCZP już 26 marca. Na początku jej działania nawiązaliśmy współpracę z: Urzędem Dzielnicy, Ośrodkami Pomocy Społecznej, Oddziałem Terenowym Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, Komendą Rejonową Policji, publicznymi i prywatnymi podmiotami leczniczymi, kościołami.
Aktualnie wsparcie na infolinii prowadzi 12 osób – 11 psychologów i 1 pracownik socjalny. Linia oferuje wsparcie od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00-20.00. Po nawiązaniu połączenia z numerem infolinii istnieje możliwość wyboru kontaktu z psychologiem lub pracownikiem socjalnym. Ze względów na przyjęte procedury bezpieczeństwa infolinia odrzuca połączenia z numerów zastrzeżonych. Grupa docelowa została zdefiniowana szeroko jako osoby doświadczające różnego rodzaju problemów psychicznych w związku z sytuacją epidemii i jej następstwami. Zrezygnowano z kryteriów projektowych wymagających diagnozy psychiatrycznej i zamieszkania na obszarze Warszawy-Mokotowa. Poza podaniem imienia i wieku osoby dzwoniącej, nie wymagamy innych informacji. Dodatkowo w ramach infolinii pracownicy udzielają porad i informacji odnośnie racjonalnych zasad postępowania w obliczu epidemii koronawirusa. Pracownik socjalny udziela informacji na temat różnych aspektów formalnych związanych ze stanem epidemii w zakresie wsparcia socjalnego, zmieniających się przepisów prawa.
Pomoc psychologiczna w ramach Linii obejmuje wsparcie psychologiczne, elementy interwencji kryzysowej, ocenę stanu psychicznego na obecność sytuacji zagrożenia życia i zdrowia. Pracownicy Linii Wsparcia nie prowadzą psychoterapii, mają natomiast możliwość udzielenia wsparcia do czasu uzyskania specjalistycznej pomocy. Możliwość bycia w kontakcie z jednym pracownikiem Linii Wsparcia daje szansę osobom dzwoniącym na utrzymanie pewnej ciągłości pomocy i nawiązanie głębszej relacji. W procesie wspierania wykorzystujemy różne narzędzia teleinformatyczne (np. Skype). W ostatnich tygodniach, w odpowiedzi na potrzeby osób dzwoniących, uruchomiona została grupa wsparcia.
W czasie działania infolinii wypracowywane są szczegółowe procedury postępowania. Korzystamy z własnej bazy przydatnych kontaktów do innych instytucji pomocowych publicznych i pozarządowych. Praca zespołu Linii Wsparcia jest na bieżąco monitorowana i wspierana. Dzięki narzędziom teleinformatycznym istnieje możliwość utrzymania regularnych zebrań pracowników projektu.
Najczęściej z infolinią kontaktują się osoby po 50 roku życia, kobiety, mieszkańcy Warszawy. Osoby z innych miast Polski telefonują rzadko. Najczęściej zgłaszane dolegliwości to objawy lękowe i depresyjne reaktywne. Mniej jest telefonów od osób z problemami związanymi z doświadczeniem izolacji, socjalno-bytowymi oraz doświadczających trudności z uzyskaniem pomocy w ramach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej ze względu na małą dostępność w pierwszych tygodniach epidemii w niektórych ośrodkach. Średnia ilość połączeń w ciągu dnia wynosi 11, w perspektywie tygodnia około 58. Poza pierwszym tygodniem i okresem intensywnego propagowania informacji o rozpoczęciu działania infolinii w mediach liczba połączeń w perspektywie tygodnia wydaje się stała. Większość rozmów odbywało się w godzinach 11-16.
Początkowo spodziewaliśmy się większego zainteresowania infolinią. Analizując przyczyny mniejszej ilości zgłoszeń mimo szerokiego informowania o działaniu infolinii, doszliśmy do wniosku, że kluczową rolę miała duża ilość pojawiających się nowych instytucji i organizacji oferujących podobny rodzaj wsparcia. Wydaje się, że infolinie działające już wcześniej cieszyły się większym zaufaniem społecznym. Również funkcjonowanie w godzinach 8-20 może być pewnym ograniczeniem w korzystaniu infolinii dla osób zaangażowanych w opiekę nad dziećmi lub doświadczających przemocy domowej – mogły nie mieć możliwości, aby w warunkach zabezpieczających poufność skontaktować się z psychologiem.
Z perspektywy czasu widzimy, że proces uruchamiania, monitorowania i wspierania takiej inicjatywy z jednej strony stanowi źródło cennych doświadczeń, z drugiej jednak wymaga dużej elastyczności i wyjścia z „myślenia tylko procedurami”. A między innymi elastyczność i otwartość są niezbędne w procesie budowania całego systemu wsparcia.
/
